Punktem wyjścia dla mojej propozycji jest prawdopodobnie nigdy niezrealizowana praca Jana Berdyszaka z 1979 roku. Poznański artysta w ramach pleneru Lubelskich Spotkań Plastycznych zaproponował mieszkańcom nowo powstałego Osiedla Sienkiewicza, by przewieźli ze sobą z okolicznych wsi – skąd pochodzili – ziemię mogącą posłużyć im do uprawiania osiedlowych ogródków. Moja praca nie jest jednak próbą odtworzenia pomysłu sprzed 40 lat w nowych warunkach, lecz jej dalekim echem.
Temat przewodni tegorocznej edycji festiwalu Otwarte Miasto – Gościnność – odczytuję dziś głównie w odniesieniu do relacji między narodami w kontekście migracji, nie ważne czy motywowanej ekonomicznie, czy koniecznością ratowania życia lub zdrowia. Moje działanie chciałbym skierować wobec kilku osób przybyłych do Lublina z Ukrainy, co wynika ze skali migracji, geograficznej bliskości oraz gęstej sieci, często skomplikowanych, historycznych powiązań. Sednem pracy ma być dosłownie rozumiana wymiana ziemi: przewiezienie symbolicznych garści gruntu z Lublina do Ukrainy – w miejsca skąd pochodzą uczestnicy projektu – i na odwrót: przewiezienie tej samej ilości ziemi z Ukrainy do Lublina.
Samo użycie w poprzednim akapicie słowa „naród” jest bardzo znaczące i świadome – pojęcie to jest silnie związane z ziemią i przynależnością do konkretnego, geograficznie i kulturowo określonego terenu. Ziemia jest symbolicznie tym, skąd rodzi się życie, w czym się zakorzeniamy, z drugiej jednak strony jest jedynie formą skupienia materii, której obce są ludzkie kulturowe nadbudowy. Przechodząc przez granicę państwową, nie stawiamy stopy na ziemi, która w jakiś quasi-magiczny sposób zmieniła swój charakter.
Zmieszana ze sobą polska i ukraińska ziemia ma stać się wspólnym gruntem. Na początku wyraźnie widocznym jako ingerencja w przestrzeń miasta, później stopniowo wrastającym w jego tkankę. Na zawsze jednak zmienionym i symbolicznie gotowym na budowanie nowej wspólnoty, w opozycji do narodowych podziałów.
_________
Tytus Szabelski – rocznik 1991, fotograf i artysta wizualny. Absolwent dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz fotografii na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Obecnie doktorant Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich na UAP. Współpracował z toruńskim Centrum Sztuki Współczesnej, Galerią Miłość oraz „Krytyką Polityczną”, członek toruńskiej Grupy nad Wisłą. Dwukrotny laureat stypendium miasta Torunia w dziedzinie kultury (2012 i 2016), finalista ogólnopolskich i międzynarodowych konkursów na najlepszy dyplom artystyczny (Najlepsze dyplomy ASP 2016 w Gdańsku, Konkurs im. Marii Dokowicz w Poznaniu, StartPoint Prize 2016 w Pradze). Laureat stypendium pamięci Konrada Pustoły dla fotografa zaangażowanego społecznie. Był redaktorem internetowego magazynu o współczesnej fotografii „Magenta”, obecnie pracuje nad naukowym magazynem artystycznym „Postmedium”.
www.tytusszabelski.com